I-2. Ulaon di namonding – Sanggul marata (Sijagaron)

  1. SANGGUL MARATA (SIJAGARON)

Natunggane.

Di tano Batak (Toba) molo dung hot ripe digoari ma on natunggane, pandohan natunggane holan tu ama do. Ama do kepala keluarga manang uluan di parsaripeon.Molo ama monding didok ma i na matipul ulu, molo ina monding di dok mai matompas tataring. Matipul ulu dohot matompas tataring dohonon ma i tu naung mardakdanak baoa dohot boru alai dang marpahompu dope. Molo holan boru dope adong di dok ma na mate punu.

Molo dang adong dope dakdanak digoari ma ama i mate purpur, jala ina i digoari mabalu jongjong. Najolo, molo ama na mate purpur, pintor diboan parboru do boruna i sian udean so jolo mulak tu jabuna molo hirahira so adong be na suman pagodanghon. Alai di tingkion nunga jolo mulak tu jabu jala diulahon mambungka tujung, dipasupasu, digabei anggiat tibu dapot rongkap, baru pe asa diboan hulahula boruna tuhutana.

Natuatua.

Natuatua ma digoari molo dung adong pahompu, marnini marnono tarlumobi marondohondoh. Molo marujung jala nunga adong pahompu alai adong dope ianahonna na so hot ripe digoari ma on “natuatua sarimatua”. Molo marujung jala nunga sude hot ripe ianahonna jala marpahompu digoari ma on “natuatua saurmatua”. Molo marujung jala nunga hot ripe sude  ianahonna, marpahompu jala marnini marnono sahat tu na marondohondoh digoari ma on “natuatua maulibulung”.

Molo natuatua marujung dibahen do sijagaron (sanggul marata) di halang ulu ni namonding patandahon hatuaonna. Sian parpeak ni sijagaron i boi do botoon ni natorop partording ni hatuaon ni namonding i, jala tingki na laho mandok hata pe nunga botoon ni natorop dia sidohononna.

Ia sijagaron ima ampang na marisi:

–          Eme

–          Dangka ni hariara/baringin

–          Sanggar

–          Ompuompu

Marlapatan do parpeak ni sijagaron on di halangulu ni namonding:

ü  Molo dipeakhon di halangulu siamun ni na monding lapatanna, pahompu sian anak adong.

ü  Molo dipeakhon di halangulu hambirang ni na monding lapatanna, pahompu sian boru adong.

ü  Molo dipeakhon di halangulu tongatonga ni na monding lapatanna, pahompu sian anak dohot boru adong.

ü  Molo adong nini/nono, ditambai ma muse di ginjang ni sijagaron i sada ampang na metmet marisi Eme, Gambiri dohot Pira ni manuk.

ü  Molo sahat tu na morondohondoh, ditambai ma muse parindahanan na metmet marisi itak jala dipekhon ma i tu ginjang ni ampang na metmet parginjang ni sijagaron i.

Parhundul ni pomparan ni na monding i pe marlapatan do:

ü  Sude anak dohot angka gomparanna hundul di siamun mangadopi na monding.

ü  Sude boru dohot angka gomparanna hundul di hambirang mangadopi na monding.

Andorang so dipatuat tu alaman, jolo adong do acara di jabu jala di uduti tu mardondontua. Parumaen siangkangan ma na manghunti sijagaron i huhut manghaliangi bangke i tolu manang lima hali. (Laos mangendehon ende Buku Ende no. 119: Martua do dohonon).

Molo holan pahompu sian boru do adong, dang pola diulahon mardondontua, na manghunti sijagaron boru suhut do ala sian boru na i do adong pahompuna jala laos i do umbahen na adong sijagaron. Di na laho tuat tu alaman, parjolo ma sijagaron tuat dung i dipatuat ma bangke i, dung i pe asa ulaon di alaman.

Nuaeng on mardondontua tong dope diulahon alai andorang so sahat dope tu acara huria, dang diulahon be i dung sidung acara huria, ai acara huria i nama na mangujungi ulaon i (manutup batang, sahat tu udean).

  1. LAPATAN NI ANGKA SUANSUANAN NA BINAHEN TU SIJAGARON
  1. Eme                 :  Eme sitambatua ma parlinggoman ni siborok

Dilehon Amanta Debata ma di hita horashoras huhut diparorot

(Mangido tu Amanta Debata anggiat sude pomparan mandapot tua/rejeki huhut hipashipas).

  1. Hariara                        :  Tubu hariara di holangholang ni huta

Tubu ma dihita anak namarsangap dohot boru namartua

(Mangido tru Amanta Debata asa dilehon pinompar na marhapistaran dohot na marbisuk)

  1. Baringin          :  Hau baringin ima sada hau na bolon na boi pangunsandean dohot parlinggoman, jala tung mansai godang do pidong marasar/maringanan/mangolu di rantingna.

(Mangido tu Amanta Debata asa pinomparna na boi gabe pangalualuan, berhasil)

  1. Sanggar           :  Tu sanggar ma amporik Tu lubang ma satua

Sinur na pinahan gabe na niula

(Mangido tu Amanta Debata asa ulaon ni angka pinomparna berhasil jala dipadao angka harugian)

  1. Ompuompu     : On ma raja ni duhutduhut di halak Batak, mangido tu Amanta Debata asa dilehon habisuhon dohot hapistaran tu angka pomparanna.
  2. Gambiri           :  Gambiri simiakmiak

Mangido tu Amanta Debata asa dimiahi (dipasupasu) sude ulaon ni angka pomparanna.

  1. Itak                  : Manang itak gurgur. Mangido tu Amanta Debata asa dilehon sinadongan di pomparanna.
  2. Pira ni manuk  :  Mangidohon hagabeon jala torop pomparanna.

Molo pinarrohahon, lapatan ni angka suansuanan na adong di sijagaron on, patuduhon na apala ringkot di halak Batak ima pinompar na berhasil (na boi pangunsandean). Tarida do i sian palsafah ni halah Batak ima: Hagabeon, Hamoraon Hasangapon.

Dienet sian RIM NI TAHI Pasaribu Parlintong,

Ultop a traditional pop gun made from bamboo

Leave a comment