D. Marhata sinamot

BAGIAN II

MARHATA SINAMOT

Dimulana ulaon marhata sinamot dipatupa andorang so pesta unjuk, alai di tingki nuaengon nunga somal dipatupa na marhata sinamot laos di mata ni pesta unjuk i.

1. MARHATA SINAMOT ANDORANG SO PESTA UNJUK/PAMASUMASUON

Nunga mansai jarang ulaon di tingkion marhata sinamot andorang so pesta unjuk alai sai tong do adong na mangulahon, alai na porlu ima: “Di na marhata sinamot nunga mangadopi hulahula ni pihak parboru dohot hulahula ni pihak paranak”.

Tutur na niontang ni parboru dohot paranak:

– Dongan tubu

– Boru/bere

– Dongan sahuta

– Hulahula

Pinggan panungkunan mardalan holan di tingki na marhata sinamot do, jala holan sahali. Nang pe asing ari ni namarhata sinamot dohot pesta unjukna, holan di na marhata sinamot do mardalan pinggan panungkunan. Molo parjolo marhata sinamot sian pesta unjuk, dibagasan undangan ma dibahen amplop na marisi hepeng. Di pihak parboru digoari ma i “PINGGAN PANGANAN”, molo di pihak paranak digoari ma i ‘ULOS TINONUN SADARI”, alai tu sude horong ni hulahula/tulang “PINGGAN PANGANAN” do i digoari. Jala on laos boaboa do tu na niontang naung diulahon marhata sinamot. Songoni do nang suhi ni ampang na opat dohot tintin marangkup nunga boi dipasahat dung sidung marhata sinamot. Suang songon i nang sinamot pe nunga boi dipasahat sude (gok), alai molo sebagian dipasahat di mata ni ulaon i, tong do uli.

Dung sidung marsipanganon di pesta unjuk, marbagi jambar ma. Udut tusi pihak paranak mangido tingki asa manjalo tumpak sian angka tuturna. Dung singkop on sude diulahon, dimulai ma panghation. Ditingki na manungkun hata ni sipanganon pihak parboru, laos di son ma tingki paboahon tu sude raja naniontang godang ni sinamot naung diundukhon sipasahaton ni paranak. Jala molo adong dope na hurang, di son ma sude panggonopi ni sinamot dipasahat tu parboru. Songoni do nang godang ni ulos ditingki on ma ditariashon dohot angka na mardomu tu si (suhi ni ampang na opat, titin marangkup). Dung i diuduti ma muse:

– Pasahat panggohi ni sinamot, molo so sahat dope sude

– Pasahat ulos herbang

– Marhata sigabegabe

– Diujungi hulahula

2. MARHATA SINAMOT DOHOOT MARPESTA UNJUK DIBAGASAN SADARI

Godang do na mangulahon marhata sinamot dohot pesta unjuk dibagasan sadari lumobi na di kota. Dung sidung marsipanganon, marbagi jambar ma, laos mangido tingki ma paranak asa manjalo tumpak nasida sian angka tondongna.

Dung singkop sude diulahon, disungkun pihak parboru ma hata ni sipanganon. Mangalusi ma paranak na adong maksud ni nasida pasahat sinamot huhut manjalo dohot pasahat adat na gok (somalna di ulaon sisongon on nunga jolo adong diulahon nasida parhusipon).

Di ombason ma dihatai:

– Godang ni sinamot

– Suhi ni ampang na opat

– Pinggan panganan

– Godang ni ulos herbang

– Ulos tinonun sadari

– Tintin marangkup

Dung singkop on sude dihatai raja parhata, dipaboa ma tu hasuhuton bolon (parboru), molo dung suman dioloi ma.

PANGULAHONNA

Sipasahaton ni paranak:

  1. Sinamot na gok tu suhut bolon, alai jolo dietong raja parhata ni parboru manang naung gok songon na ginollit
  2. Suhi ni ampang na opat:

            – Todoan ni sijalo bara (Amang tua/uda ni boru muli)

            – Todoan ni simandokkon (Iboto ni boru muli)

            – Todoan ni tulang (Tulang ni boru muli)

            – Todoan ni ompung (Ompung ni boru muli, molo mangolu dope, khusus)

Sude angka sijalo todoan adong do tolu mansam kewajibanna, alai molo sebagian pe dipasahat nauli do ima:

– Pasahat ulos herbang

– Pasahat dengke

– Pasahat parbue gabe

Tu sude tondong na niontang ni paranak dipasahat do jambar nasida ima hepeng na margoar pinggan panganan.

Sipasahaton ni parboru:

  1. Ulos pansamot
  2. Ulos tu suhi ni ampaang na opat:

             – Ulos hela

             – Ulos pangabarai/pangamai (Amang tua/uda ni anak mangoli)

             – Ulos simanggonghon (Haha/anggi ni anak mangoli)

             – Ulos sihunti ampang (Namboru/iboto ni anak managoli)

             – Ulos pargomgom (Ompung ni anak mangoli, molo mangolu dope, khusus)

Na pasahat todoan/panandaion tu suhi ni ampang na opat ni pihak parboru, langsung do pihak paranak. Songon i do nang suhut parboru, langsung do pasahat ulos herbang tu suhi ni ampang na opat ni paranak. Alana molo adong namasa/ulaon di ari na mangihut suhut na dua pihak on do masiontangan. Jadi porlu do masitandaan angka suhut dohot paidua ni suhut ni tuturna.

 Suang songoni do angka tutur na niontang ni paranak i ma:

– Dongan tubu

– Boru/bere

– Dongan sahuta/aleale

Sude do dapotan ulos tinonun sadari (bentuk hepeng)

Dienet sian RIM NI TAHI Pasaribu Parlintong,

Ultop a traditional pop gun made from bamboo

4 responses to “D. Marhata sinamot

  1. Henry Joe Situmeang

    Horasma di hamu, Amang.
    Tung mansai bidang do angka nasinurathon muna di son. Gabe tamba ma parbinotoan niba di paradaton ni hita halak Batak. Tung godang situtu do manfaatna nihilala, lumobi ma di iba pribadi.
    Alai adong do sisukkunonhu di son taringot tu ulaon parsaripeon, ima :
    1. Aha do PANANDAON/PANANDAION (beha do panuratan na tingkos ?) ?
    2. Aha do falsafah/makna na melatarbelakangi haporluanna ?
    3. Hira2 sadihari do on mulai diulahon halak Batak ? Ise do na parjolo mangulahon jala di dia do parjolo diulahon (di bonapasogit manang di pangarantoan) ?
    4. Angka ise do sabotulna na mar-hak manjalo on ?
    5. Dalam bentuk aha do (hepeng manang barang/juhut) na sasintongna menurut adat na pinungka ni angka ompunta sijolo-jolo tubu ?

    Tarhira songoni ma muse sungkun-sungkun taringot tu MANDAR HELA.

    Mangido Panuturion ma jolo iba naposo on tu Amang. Molo siat pangidoan niba tu emailhu (h3nry_jo3@yahoo.com) ma balos Amang.

    Sai ditamba Tuhanta ma angka pasu-pasuNA tu hamu marlipat ganda ala dilehon hamu do rohamu marbagi parbinotoan muna. Mauliate. Horas !

    • Mauliate ma molo adong labana nasinurtahon di milis on.

      Molo pangantusionku (ala dang raja adat dope au) taringot tu sungkun-2 muna songon on ma panuturionku:
      1. Ianggo panurathonna ditingki on Panandaon manang Panandaion sarupa do i, alai tumingkos do panandaion dipangke, ala simbol do i mananda sasahalak.
      2. Palsafahna, molo marulaon unjuk holan suhut bolon do natangkas masitandaan ipe dang leleng dope molo suhut bolon i marhuta di parserahan. Pangoli/nanioli dang mananda angka tutur ni nanialapna be, ala ni i do dibahen panandaion tu bapatua/uda, namboru/iboto, haha/anggi dohot naasing. Jadi simbolis do i asa secara adat nunga ditanda be tuturna, sotung sala dipangkation molo pajumpang muse.
      3. Ala palsafahna asa manada tutur, di bonapasogit pe nunga diulahon on ala tutur i pe nunga marserak tu desa naulau dang maringanan di sada luat be jala dang masitandaan.
      4. Na berhak manjalo ba tutur na solhot do jala na saulaon di ulaon adat
      5. Anggo napinungka ni ompunta sijolojolo tubu dang adong panandaion ala disada luat do angka tutur jala masitandaan dope. Dung pe marserak be asa adong panandaion di adat Batak ipe hepeng do dilehon dang jambar juhut. Sian i do taboto panandaion dang masa di adat Batak najolo ala dang adong jambar juhutna.

      Taringot tu mandar hela;
      – Nuaeng on dipamasa pasahathon mandar hela asa adong do ingotingot di pangoli/nanioli, ai halak batak sude do marharajaan jadi ingotonna ma diharjaan dia ibana molo disada ulaon adat Batak.
      – Anggo najolo dang ditanda mandar hela, masa pe sisongon i ala ni kemajuan nuaeng nama i, adong do halak Batak mangasahon ganjangna manompashon bolonna di ulaon adat batak. Ala naung anggota DPR manang paradongon ibana dang olo be gabe parhobas hape nanirajaanna pamoruon do. Ido alana nuaeng on dipasahat ma mandar hela diulaon unjuk paingothon angka na sisongon i.

      Horas tondi madingin pir tondi matogu.

  2. Wanson Pasaribu (Pekanbaru)

    Ai sering hubege istilah Sitombol dht Rambu Pinidun di setiap na marhata Sinamot. Ai boi do patorangon ni Amang aha do lapatan ni on, jala molo adong filosofi na, laos di paboa Amang jolo. Mauliate, jala pajumpang muse hita di akka istilah paradaton na hurang tangkas binoto.

    • Anggo najolo sai di alaman ni parnak do molo ulaon unjuk. Dung adong perkembangan jaman dohot di situasi ekonomi nuaeng on ba disesuaihon ma pelaksanaan ni adat i asa unang gabe panundati manang siahataan. Ai milo antar humurang do di hombar ni paranak hape boru ni parboru nunga tung mansai holong rohana tu niolina ala burju jala raja di adat, ba sundatan ma ulaon unjuk ninna roha ni suhut nadua.

      Jadi di na marhata husiphusip tangkas do dihatai Sitombol do manang Rambu pinudun. Molo sitombol do lapatanna sitolop ma nadua suhut anggo bolahan amak ima Parboru, sian sinamot na jinalo ni parboru ma sude napatupahon ulaon i. Anggo Rambu pinudun do ba i do adat na dumenggan sian na jolo ala di alaman ni paranak do ulaon.

      Anggo filosopi ra dang adong disi.

      Mauliate